خراسان جنوبی، الگویی در همگرایی استانی 

تصور کنید در خوزستان، جایی که گرمای جنوب با همدلی دستگاه‌ها درهم‌آمیخته، چالش‌های اقتصادی مانند کشاورزی در دشت‌های خشک به بحث ملی کشیده و مردم عادی به مطالبه‌گران واقعی تبدیل می‌شوند؛ یا در ایلام، میزبانی از شهر‌های بزرگ به روستا‌های مرزی می‌رسد و شور و شوق محلی مانند موجی تازه، مردم استان را بیدار می‌کند.

در اصفهان، بومی‌سازی با پیگیری احیای زاینده‌رود و مسائل مرتبط با خشکسالی روایت می‌شود و جوانان را به ریشه‌هایشان وصل می‌کند و در فارس، دو موضوع انتقال آب از خلیج‌فارس و قطب پزشکی کشور بودن به‌عنوان دستاورد‌های کلیدی برجسته‌شده بیان می‌شود و همان‌طور که می‌بینیم این تمرکز متناسب با استعداد‌های استانی، رسانه را به ابزاری عدالت‌گستر تبدیل کرده و امید است خیرین را به صحنه بکشاند. 

نمونه‌های یادشده در برابر کارکرد‌های ممکن در این رویداد ملی، فقط نوک کوه یخ است؛ «ایران جان» با چنین رویکردهایی، اکنون نه‌تنها یک رویداد، بلکه کارگاهی زنده برای هویت‌سازی پویا شده است؛ جایی که روایت ظرفیت‌های استانی به اشتراک گذاشته می‌شود و ایده‌های تازه، چرخه میزبانی را مانند چرخ‌دنده‌های یک ماشین قدرتمند، روان‌تر و پربارتر می‌کند. 

اما در دل این چرخه رو به رشد، چیزی مانند نخ تسبیح، همه‌چیز را سر جایش نگه می‌دارد: نظارت؛ آن عامل کلیدی که همه این زیبایی‌ها بدون آن هدر می‌رود. باید دقت داشت که در مسیر پرپیچ‌وخم اجرای این رویداد ملی، نظارت مانند چشمی تیزبین عمل می‌کند؛ برنامه‌ریزی‌ها را هم‌راستا و هماهنگی‌ها را محکم می‌کند و پیگیری‌ها را به نتیجه می‌رساند، تا تجربیات هر استان به گنجینه‌ای برای نوسازی دائمی رویداد تبدیل شود. 

تمرکز بر پوشش رسانه‌ای و بازخورد‌های مردمی

امیررضا بشیری، مدیر نظارت بر صداوسیمای مراکز استان‌ها و دبیر ستاد ایران جان، با اشاره به چگونگی ارزیابی عملکرد استان‌های میزبان گفت: در نظارت عملکرد مراکز صداوسیمای استان‌ها، روی جنبه‌های اصلی این رویداد ملی مانند هماهنگی محلی، پوشش رسانه‌ای و جذب مخاطب تمرکز می‌کنیم تا هم دستاورد‌ها را ارزیابی و هم چالش‌ها را شناسایی کنیم. برای سنجش موفقیت، از گزارش‌های نظارتی بخش‌های مختلف سازمان بهره می‌بریم؛ از جمله گزارش‌های مرکز نظارت و ارزیابی عملکرد صداوسیما در مراکز استانی و شبکه‌های سراسری که رویداد و عملکرد شبکه‌های استانی را به طور دقیق بررسی و گزارش کاملی ارائه می‌کنند. با تحلیل این گزارش‌ها و همچنین دریافت بازخورد‌ها و نظرات برنامه‌سازان، تلاش می‌کنیم نقاط ضعف و قوت را به‌درستی شناسایی کنیم. علاوه بر این، خود بخش نظارت به صورت مستقیم برنامه‌ها را رصد می‌کند تا مشخص شود استان میزبان چقدر به اهداف رویداد وفادار مانده و خروجی‌های مؤثری تولید کرده است. همچنین گزارش‌های اثرسنجی مرکز تحقیقات سازمان نیز بر کیفیت عملکرد آن هفته «ایران جان» به ما تصویر روشنی می‌دهد. 

تفاوت استان‌ها؛ عامل تغییر نظارت

بشیری در برشمردن چالش‌های اصلی نظارت ادامه داد: عمدتا چالش‌ها به تفاوت‌های ساختاری و محلی مراکز بازمی‌گردد؛ برای نمونه، استان‌ها از نظر بودجه مالی، منابع اقتصادی، تجهیزات فنی، نیروی انسانی و حمایت دستگاه‌های اجرایی محلی با یکدیگر تفاوت دارند و این عوامل بر کیفیت برنامه‌ها تأثیرگذار هستند. مثلا در استان‌هایی که رفت‌وآمد دشوارتر و بلیت کمتر است، هماهنگی‌ها پیچیده‌تر می‌شود و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر احساس می‌گردد. ما همیشه شرایط خاص هر استان را مد نظر قرار می‌دهیم تا ارزیابی عادلانه‌ای داشته باشیم و همه جنبه‌ها را بسنجیم؛ برای مثال، استان ایلام پس از شرایط جنگی، با موفقیت رویداد را میزبانی کرد که دستاوردی بزرگ بود، اما باید در نظر داشت که با گذشت زمان و دور شدن از شروع اولیه رویداد، انتظارات بالاتر می‌رود؛ زیرا استان‌ها فرصت بیشتری برای برنامه‌ریزی براساس تجربیات میزبانی‌های قبلی و آماده‌سازی دارند. همچنین، ما سطح اشتیاق و آمادگی هر استان، از میزبانی محلی و هماهنگی‌ها گرفته تا تولیدات، را برآورد و رصد می‌کنیم؛ ماه‌ها پیش از آغاز هر رویداد، بررسی‌های دقیق انجام می‌دهیم تا وضعیت آمادگی، هماهنگی با نهاد‌ها و جزئیات اجرایی را ارزیابی و در داوری نهایی لحاظ کنیم. این رویکرد کمک می‌کند تفاوت‌های جغرافیایی (مانند دسترسی به امکانات در مناطق دورتر) و فرهنگی (مانند تنوع قومی در استان‌ها) بر کیفیت برنامه‌ها مدیریت شود و رویداد‌ها هرچه مؤثرتر پیش بروند. 

افزایش مخاطب و انتقال تجربیات استانی

مدیر نظارت بر صداوسیمای مراکز استان‌ها اضافه کرد: میزبانی استان‌های قبلی رویداد «ایران جان» دستاورد‌های متنوعی به همراه داشته است. از دستاورد‌های خوزستان، ایلام، اصفهان و فارس می‌توان به افزایش مخاطبان و برجسته‌سازی ظرفیت‌های محلی اشاره کرد؛ برای نمونه، در ایلام، رویداد «ایران جان» به میزبانی شهرستان‌ها تبدیل شده و هر هفته یکی از شهرستان‌ها ظرفیت‌های خود را در سطح استان معرفی می‌کند. در حالی که در اصفهان و فارس، همکاری‌های استانی به رشد آگاهی درباره نقاط تمرکز و معرفی آنها منجر شد. در خوزستان، نشاط مردمی و هم‌افزایی دستگاه‌ها مشهود بود. از دیگر دستاورد‌های مهم، پیگیری مطالبات مردمی است؛ همچنین برگزاری این رویداد در استان‌ها به‌عنوان تمرینی پدافندی عمل کرده و آمادگی مراکز را ارتقا می‌دهد. 

دبیر ستاد ایران جان افزود: برای انتقال تجربیات به استان‌ها مثلا خراسان جنوبی، جلسات میان استان‌های مختلف برگزار می‌شود تا میزبانان قبلی نکات و تجربیات ارزشمند خود را با دیگران به اشتراک بگذارند؛ همچنین، استان‌های علاقه‌مند می‌توانند به محل میزبانی رویداد سفر کنند و در جلسات مفصل، با تجربیات از نزدیک آشنا شوند. البته در فضای مجازی نیز کانال اختصاصی برای اشتراک فایل‌های لازم وجود دارد و ارتباطات تلفنی دوطرفه از ستاد مرکزی با مراکز استانی براساس مسئولیت‌ها برقرار است که این روش‌ها مشکلات را به حداقل رسانده و رویداد را به بستری مؤثر برای یادگیری جمعی تبدیل کرده است. 

عمق‌بخشی گستره رسانه‌ای و استقبال مردمی

وی در خصوص عملکرد استان خراسان جنوبی در رویداد «ایران جان» عنوان کرد: از آنجا که میزبانی این استان هنوز در حال انجام است، تمایلی به قضاوت زودهنگام نداریم، اما انتظار داریم این استان از الگوی تمرکز بر مرکز استان فاصله بگیرد و بیش از رویداد‌های پیشین، به عمق‌بخشی و گستردگی حوزه جغرافیایی استان بپردازد؛ همان‌طور که تمایل خودشان هم در این جهت است. ما برای همه استان‌ها درخواست کرده‌ایم و تأکید داریم که «ایران جان» محدود به مرکز و محدوده‌های نزدیک نشود؛ چه در مرحله آماده‌سازی و چه در جریان خود هفته این رویداد ملی، تا شهرستان‌های اطراف و حتی روستا‌های دورافتاده از مرکز به تصویر کشیده شوند و برخی برنامه‌ها مستقیما در آنجا تولید و پخش شوند. امیدواریم در خراسان جنوبی این رویکرد را شاهد باشیم، زیرا سطح همراهی مردم و مسئولان در ماه‌های اخیر برای آماده‌سازی رویداد، بسیار بالا و قابل قبول بوده است؛ بازخورد‌هایی که در جلسات اخیر با مسئولان استان دریافت کردیم، این را تأیید می‌کند. در سراسر استان حس مثبتی غالب است و نخبگان استانی، جبهه فرهنگی انقلاب، مسئولان دولتی و نهاد‌های مختلف از میزبانی «ایران جان» استقبال گرمی کرده و از این اتفاق خرسند هستند. 

بشیری توضیح داد: برای ایجاد تعادل میان نمایش زیبایی‌ها و مشکلات استان (مانند توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تعطیلی بازارچه‌های مرزی)، از روز اول طراحی برنامه‌های رسانه‌ملی متناسب با مأموریت هر برنامه و هر شبکه، بر اهداف متنوع رویداد تمرکز کرده‌ایم؛ به گونه‌ای که برنامه‌های مطالبه‌گری، چون «ثریا» یا «گفت‌وگوی ویژه خبری» به جنبه‌های اقتصادی و بررسی وضعیت استان بپردازند و مشکلات را واقع‌بینانه برجسته سازند، در حالی که برنامه‌های دیگر، مانند برنامه‌های صبحگاهی، بیشتر به نمایش زیبایی‌ها و ظرفیت‌های استان اختصاص یابند. ما این برنامه‌ها را با هدایت دقیق و کمک گروه‌های محتوایی مرکز استان، که وظیفه تدوین طرح‌ها، پیوست‌های محتوایی، پیشنهاد مهمانان، سوژه‌ها و انتقال آنها به برنامه‌های مختلف را بر‌عهده دارند، متعادل‌سازی کرده‌ایم و تلاش می‌کنیم تا همه ابعاد و اهداف رویداد، از مطالبات تا جلوه‌های مثبت، به طور متوازن پوشش داده شوند. 

همگرایی برای رفع مشکلات در ایران جان

مسئول دبیرخانه «ایران جان» در بیان جلب حمایت سرمایه‌گذاران و رفع مشکلات خراسان جنوبی تصریح کرد: اعتقاد راسخ داریم این رویداد پتانسیل عظیمی برای همگرایی نهاد‌های اجرایی، حاکمیتی و غیرحاکمیتی دارد؛ بازخورد‌های بسیار مثبتی دریافت کرده‌ایم؛ مثلا از وزارتخانه‌ها، ادارات کل و حتی نهاد‌های مرتبط، اشتیاق زیادی برای همکاری می‌بینیم؛ از هماهنگی‌های پشتیبانی گرفته تا معرفی سوژه‌ها و پیگیری‌های مداوم که حتی حالا هم در حال انجام است و تماس‌ها ادامه دارد. با این حال، باورمان این است که هنوز به ظرفیت‌های کامل نرسیده‌ایم و این یکی از نقاط کلیدی است که باید تقویت شود؛ در سطح ستادی و دبیرخانه «ایران جان»، هدف‌گذاری جدی روی آن انجام داده‌ایم، اما هنوز راضی نیستیم و بر این تأکید داریم که باید این همگرایی را بیشتر به عرصه اجرا بکشیم. برای نمونه، در رویداد خراسان جنوبی شاهد الگویی خوب در جهت همگرایی نهاد‌های استانی بودیم، اما همچنان جای کار دارد؛ امیدوارم چند ماه دیگر، وقتی این سؤال را تکرار می‌کنید، رضایت لازم کسب شده باشد. 

انتظارات برای نقش بیشتر مردم و حل مشکلات استانی

مدیر نظارت بر صداوسیمای استان‌ها و دبیر ستاد ایران جان تکمیل کرد: انتظارات ما از این رویداد ملی بسیار بالاست و افق‌های گسترده‌ای برای آن در نظر گرفته‌ایم؛ با هر رویدادی که پشت‌سر می‌گذاریم، هم خودمان در طراحی و برنامه‌ریزی بهتر عمل می‌کنیم، هم استان‌ها تجربیات مفیدی به دست می‌آورند و دانش میان‌شان به اشتراک گذاشته می‌شود؛ این امر توانسته به استان‌های دیگر کمک کند تا با ایده‌های نو، چرخه را پربارتر سازند. یکی از انتظارات اصلی‌مان این است که رویداد را مردمی‌تر برگزار کنیم و نقش مردم برجسته‌تر گردد؛ از سیاست‌گذاری محتوایی برای هر استان، جایی که مردم بگویند چه مسائل، مهمان‌ها، سوژه‌ها و مطالبی از استان‌شان باید پخش شود، تا حضور مستقیم‌شان در هفته «ایران جان»، برنامه‌های مختلف و جمع‌آوری نظرات مردمی؛ ما روی تقویت این نقش‌ها تمرکز کرده‌ایم و ایده‌هایی برای اجرای‌شان در حال بررسی است. در همین زمینه، قصد داریم پلتفرمی جدید و خلاقانه برای افزایش نقش مردم در رویداد «ایران جان» طراحی کنیم و امیدواریم تا در هفته‌های آینده از آن رونمایی شود. 

وی بیان کرد: به‌عنوان دبیر دبیرخانه رویداد ملی «ایران جان» برای این‌که مطمئن شویم این رویداد ملی نه تنها چالش‌های استان‌ها را نشان می‌دهد، بلکه به حل واقعی مشکلات‌شان (مثل اشتغال در خراسان جنوبی) کمک می‌کند، تأکید داریم که نباید فقط به نمایش جنبه‌های خوب بسنده کنیم؛ بلکه باید از این فرصت استفاده کنیم و صدای مطالبات مردم را بیشتر بشنویم، پیگیری مطالبات را سریع‌تر کنیم و پس از پایان هر رویداد استانی، با کمک شبکه‌های سراسری و تلاش‌های داخلی، تا رسیدن به نتایج واقعی، تصویری درست از استان ارائه دهیم. هرچه همکاری میان دستگاه‌های اجرایی استان‌ها بیشتر شود، مردم و مسئولان خودشان را شریک اصلی رویداد خواهند دید و آن را فرصتی عالی برای معرفی مناطق، شهرستان‌ها و ظرفیت‌های متنوع استان در نظر خواهند گرفت. باید دقت داشت که این روش، ارزش افزوده‌ای شگفت‌انگیز و نوآورانه برای «ایران جان» ایجاد می‌کند.